Powiatowy Program rozwoju pieczy zastępczej na lata 2021-2023.

                                                    USTAWA

z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

PREAMBUŁA

Dla dobra dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy   ze strony dorosłych, środowiska rodzinnego, atmosfery szczęścia,   miłości i zrozumienia, w trosce o ich harmonijny rozwój i przyszłą   samodzielność życiową, dla zapewnienia ochrony przysługujących  im praw i wolności,

dla dobra rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa  oraz naturalnym środowiskiem rozwoju, i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci,

w przekonaniu, że skuteczna pomoc dla rodziny przeżywającej  trudności w opiekowaniu się i wychowywaniu dzieci oraz skuteczna ochrona dzieci i pomoc dla nich może być osiągnięta przez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodzicami.

Wstęp

Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej reguluje zasady i formy wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji                                           opiekuńczo-wychowawczych wobec własnych dzieci oraz nakreśla wytyczne co do sprawowania pieczy zastępczej, w sytuacjach, gdy dziecko musi zostać umieszczone  poza rodziną naturalną.

Powyższe ma być realizowane poprzez określone w ustawie:

1. zasady i formy wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych,
2. zasady i formy sprawowania pieczy zastępczej oraz pomocy w usamodzielnianiu  jej pełnoletnich wychowanków,
3. zadania administracji publicznej w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy  zastępczej,
4. zasady finansowania wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
5. zadania w zakresie postępowania adopcyjnego.

Podstawowy cel ustawy, czyli wspieranie rodziny i rozwój systemu pieczy zastępczej,  może być osiągnięty przez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodziną. Ustawa w sposób kompleksowy reguluje zagadnienia pomocy rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, sposób zapewnienia opieki dzieciom, które nie mogą wychowywać się w rodzinach naturalnych  i w związku z tym należy zapewnić im opiekę w różnego rodzaju formach pieczy zastępczej, zarówno na poziomie samorządu gminnego poprzez wsparcie rodziny, jak i powiatu, który realizuje zadania z zakresu pieczy zastępczej. Zadania te określone zostały w art. 180 i  art. 181 ustawy. Do zadań tych należy między innymi opracowanie i realizacja 3-letnich powiatowych programów rozwoju pieczy zastępczej. Obecny Program uchwalony przez Radę Powiatu   w Jaworze na lata 2018 - 2020 traci moc z dniem 31 grudnia 2020 r. Konieczne jest zatem przyjęcie do realizacji kolejnego dokumentu na lata 2021 – 2023.  

Program zakłada rozwój pieczy zastępczej przede wszystkim poprzez tworzenie  i rozwój jej rodzinnych form. Rodzinne formy opieki nad dzieckiem są najbardziej zbliżonedo rodzinnego środowiska, w jakim powinno wychowywać się dziecko. Rodzinna piecza zastępcza korzystniej wpływa na rozwój dziecka pozbawionego opieki rodziców naturalnych od pobytu w placówce. Nie znaczy to jednak, że nie należy rozwijać instytucjonalnych form pieczy zastępczej. Jest to zasadne przede wszystkim z tego względu, gdyż liczba rodzin zastępczych jest wciąż niewystarczająca, aby można było w nich zapewnić opiekę wszystkim potrzebującym dzieciom. Ponadto wiele dzieci wymaga udzielenia natychmiastowej fachowej i specjalistycznej pomocy, co nie zawsze jest możliwe w rodzinie zastępczej. Z tego względu niezbędnym jest prowadzenie i tworzenie instytucjonalnych form pieczy zastępczej. Należy to jednak robić w oparciu o wynikające z przepisów standardy. Program wskazuje na potrzebę tworzenia i wspierania zarówno rodzinnej, jak i instytucjonalnej pieczy zastępczej, które powinny uzupełniać się nawzajem.

Pobyt dzieci w pieczy zastępczej powinien być krótkotrwały. Dlatego powinno się podejmować działania, w wyniku których dzieci umieszczane w pieczy będą mogły wracać pod opiekę rodziców naturalnych, a gdy to nie będzie możliwe, trafiać do rodzin adopcyjnych.

Ważnym aspektem Programu jest udzielanie pomocy i wsparcia usamodzielnianym wychowankom opuszczającym pieczę zastępczą, zwłaszcza w kwestii mieszkaniowej. Właściwie udzielona pomoc w procesie usamodzielnienia zwiększa gwarancję prawidłowego funkcjonowania młodego człowieka w społeczeństwie i przeciwdziała jego wykluczeniu społecznemu.

Kolejnym ważnym zadaniem jest doskonalenie kompetencji i rozwijanie umiejętności osób, które zajmują się zawodowo pomocą rodzinie. Tylko wyspecjalizowana i odpowiednio przeszkolona kadra jest w stanie udzielić odpowiedniej pomocy dzieciom przebywającym w pieczy zastępczej.

Aby w sposób kompleksowy realizować zadania z zakresu pieczy zastępczej, konieczna jest współpraca pracowników instytucji zajmujących się pomocą i wsparciem rodzin. Chodzi tu zarówno o pracowników PCPR, jak i pracowników ośrodków pomocy społecznej, w tym asystentów rodzin, kuratorów rodzinnych, pracowników placówek opiekuńczo – wychowawczych, placówek oświatowych, policji, organizacji pozarządowych, itp. Dlatego Program zakłada organizowanie różnego rodzaju szkoleń, spotkań roboczych czy konferencji dla pracowników tych jednostek, co powinno wpłynąć na zwiększenie poziomu współpracy  i wymiany doświadczeń w zakresie udzielania pomocy dziecku i rodzinie.

Realizacja ustawy w zakresie pieczy zastępczej należy do organizatora pieczy zastępczej oraz powiatowego centrum pomocy rodzinie. W Powiecie Jaworskim funkcję Organizatora   pieczy zastępczej pełni Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Jaworze. W strukturze  organizacyjnej Centrum wyodrębniony został Dział pieczy zastępczej, który wykonuje zadania z tego zakresu. W jego skład wchodzą specjaliści, których kwalifikacje pozwalają na realizację zadań z zakresu pracy z rodziną i dzieckiem.

Przyjęcie i realizacja Powiatowego Programu rozwoju pieczy zastępczej pozwoli  na sprawniejsze wykonywanie zadań zawartych w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie  pieczy zastępczej. Program jest dokumentem otwartym i elastycznym. Oznacza to, że może  on podlegać modyfikacjom na skutek zmieniających się potrzeb oraz w przypadku zmian  w obowiązujących przepisach.

Artykuł 34 Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej określa rodzaje  pieczy zastępczej, która dzieli się na rodzinną i instytucjonalną.

Rodzinne formy opieki to:

1. rodziny spokrewnione, które mogą stanowić wstępni - dziadkowie bądź rodzeństwo dziecka,
2. rodziny niezawodowe, osoby z dalszej rodziny nie będący wstępnymi lub rodzeństwem, np. ciotka, kuzyn albo osoby obce dla dziecka,
3. rodziny zawodowe, w tym pogotowie rodzinne i rodziny zawodowe specjalistyczne,
4. rodzinne domy dziecka,
5. rodziny pomocowe, które opiekują się dzieckiem w przypadku czasowej niemożności sprawowania opieki nad dzieckiem przez inną rodzinę zastępczą, np. z powodu choroby, pobytu w szpitalu, itp.

Formami instytucjonalnej opieki nad dzieckiem są:

1. placówki opiekuńczo-wychowawcze, które prowadzi powiat lub inny podmiot    na zlecenie powiatu,
2. regionalne placówki opiekuńczo wychowawcze,
3. interwencyjne ośrodki preadopcyjne.

Dwie ostatnie formy prowadzone są przez samorząd województwa lub przez inne podmioty – na jego zlecenie.

W Powiecie Jaworskim funkcjonują rodziny zastępcze spokrewnione, niezawodowe oraz zawodowe rodziny zastępcze. Największą liczbę rodzin zastępczych stanowią rodziny spokrewnione - najczęściej dziadkowie, rzadziej rodzeństwo. W dalszej kolejności rodziny niezawodowe, następnie zawodowe. Sytuację rodzinnej pieczy zastępczej przedstawia tabela nr 1.

Dzieci, które nie mogą wychowywać się z rodzicami, znajdują opiekę także    w formach instytucjonalnych (tabela nr 2). Obecnie na terenie Powiatu Jaworskiego funkcjonują cztery placówki opiekuńczo-wychowawcze, tj.:

1. Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza ,,Jaworowy Start” w Jaworze, jest placówką socjalizacyjną,  przeznaczoną dla 14 wychowanków w wieku od 10 do 18 lat,
2. Dom Dziecka w Kaczorowie, który jest placówką dla 30 wychowanków,
3. Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza typu rodzinnego w Nowych Rochowicach przeznaczona jest dla maksymalnie 10 dzieci w wieku od urodzenia do 18 lat.
4. Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza typu rodzinnego w Jaworze, przeznaczona   jest dla maksymalnie 10 dzieci w wieku od urodzenia do 18 lat.

Dwie pierwsze z wymienionych powyżej Placówek prowadzone są przez Powiat Jaworski. Obie te Placówki Uchwałą nr XXIV/106/16 Rady Powiatu w Jaworze z dnia                       31 sierpnia 2016 r. zostały włączone w struktury Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie  w Jaworze i od dnia 1 stycznia 2017 r. funkcjonują jako działy Centrum. Pomimo połączenia ich charakter i zakres działania, jeżeli chodzi o realizację zadań z zakresu pieczy zastępczej,  nie uległy zmianie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, do końca 2020 r. należy zmniejszyć do 14 liczbę dzieci    w Domu Dziecka w Kaczorowie.

Kolejne dwie Placówki na zlecenie powiatu prowadzi Stowarzyszenie „Dom Dzieciom” w Kaczorowie.

Przedstawione formy opieki pozwalają na bieżąco realizować postanowienia sądowe  w zakresie zapewnienia opieki dzieciom poza rodzinami naturalnymi.

Tabela nr 1 – sytuacja dzieci pochodzących z Powiatu Jaworskiego umieszczonych w rodzinach zastępczych  w latach 2018 – 2020. Dane za 2020 r. obejmują okres do 31 października.

Tabela nr 2 – sytuacja dzieci pochodzących z Powiatu Jaworskiego umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych w latach 2018 – 2020. Dane za 2020 r. obejmują okres  do  31 października.

Analiza tabel pozwala na wyciągnięcie następujących wniosków:

1. W okresie od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 października 2020 r. liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo – wychowawczych wynosi w poszczególnych latach:

1. 2018 r.       253 dzieci,
2. 2019 r.       218 dzieci,
3. 2020 r.       205 dzieci

Z powyższego wynika, że liczba dzieci wymagających zapewnienia opieki   w różnorakich formach pieczy zastępczej maleje, jednak nadal jest wysoka,     co potwierdza zasadność prowadzenia  oraz rozwój różnych form pieczy zastępczej.

2. Zmniejsza się liczba dzieci umieszczanych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych w stosunku do dzieci przebywających w rodzinach zastępczych. Jest to spowodowane przede wszystkich zmianą przepisów dot. wieku dzieci, które mogą przebywać     w placówkach. Dzieci w wieku poniżej 10 lat umieszczane są w pierwszej kolejności  w rodzinach zastępczych.
3. Największą liczbę rodzin zastępczych stanowią rodziny zastępcze spokrewnione  i to w tego typu rodzinach umieszczano najwięcej dzieci. Zdecydowanie dużo   mniejszą liczbę stanowią rodziny zastępcze niezawodowe i zawodowe. Jest    to spowodowane m.in. następującymi czynnikami. Pierwszy, to przede wszystkim brak chętnych do tworzenia niezawodowych i zawodowych rodzin zastępczych. Na to z kolei składają się różne przyczyny. Wśród nich można wymienić: zbyt niskie wynagrodzenia dla zawodowych rodzin zastępczych, konieczność ciągłego sprawowania opieki nad dzieckiem powodująca brak wolnych od pracy dni, inaczej niż ma to miejsce    w przypadku pieczy instytucjonalnej, obawy przed kontaktami z rodzicami biologicznymi dzieci umieszczanych w pieczy i ich wpływem na życie przyszłych opiekunów zastępczych. Drugi powód to fakt, iż w przypadku konieczności umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, w pierwszej kolejności poszukuje się kandydatów wśród najbliższej rodziny (dziadkowie, rodzeństwo).
4. Stosunkowo mała liczba dzieci umieszczanych w zastępczych formach opieki,  powraca do rodzin naturalnych. Rodzice, którym ogranicza się władzę                          rodzicielską, stanowią trudną grupę osób, jeżeli chodzi o udzielanie różnego  rodzaju pomocy terapeutycznej i psychologicznej. Bardzo trudno jest zmotywować   te osoby do zmiany swojego postępowania, np. do podjęcia leczenia odwykowego, terapii czy znalezienia zatrudnienia. Często nie można nawiązać kontaktu  z rodzicami dzieci będących w pieczy zastępczej, z powodu ich wyjazdu za granicę, bezdomności czy przebywania wśród osób o negatywnej opinii społecznej.  W tym zakresie należy kłaść nacisk na współpracę pomiędzy instytucjami świadczącymi usługi i wsparcie rodzinom w kryzysie (ops-y, sądy, urzędy pracy, stowarzyszenia, poradnie, itp.).
5. Niewielka liczba dzieci, które nie mogą powrócić do rodzin naturalnych, trafia do rodzin adopcyjnych, dotyczy to zarówno rodzin zastępczych, jak i placówek opiekuńczo-wychowawczych. Wynika to z tego, że do pieczy zastępczej trafiają   dzieci w różnym wieku, najczęściej są to dzieci w wieku szkolnym, powyżej 7 roku życia. Bardzo często u dzieci tych stwierdza się różnego rodzaju choroby  i zaburzenia. Na adopcję największe szanse mają dzieci małe i zdrowe. Dlatego, w przypadku, gdy szanse powrotu do rodziny biologicznej są nikłe lub ich w ogóle nie ma, należy jak najszybciej regulować sytuację prawną dzieci i zgłaszać   je do ośrodków adopcyjnych w celu poszukiwania rodzin przysposabiających.
6. Fakt, że niewielka liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej powraca   pod opiekę rodziców naturalnych lub trafia do adopcji, powoduje konieczność zapewnienia pomocy i wsparcia w procesie usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków pieczy zastępczej.

Z powyższego wynika, że:

1. Konieczne jest propagowanie idei rodzinnej pieczy zastępczej i budowanie    jej pozytywnego obrazu wśród społeczeństwa poprzez podejmowanie różnorakich     działań, których rezultatem powinno być zwiększenie liczby chętnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.
2. Zwiększenie poziomu wynagradzania zawodowych rodzin zastępczych jako zachęta     do powstawania nowych rodzin zastępczych.
3. Ważne jest organizowanie wszechstronnych form pomocy dla osób prowadzących rodzinne formy pieczy zastępczej. Należy zapewnić środki finansowe na świadczenia pieniężne dla rodzin zastępczych (obligatoryjne i fakultatywne). Jednocześnie konieczne jest prowadzenie wszelkich pozafinansowych form wsparcia dla opiekunów zastępczych i ich podopiecznych, takich jak pomoc psychologiczna, grupy wsparcia, szkolenia doskonalące umiejętności opiekuńczo-wychowawcze, różnego rodzaju spotkania integracyjne, pomoc prawna i terapeutyczna. Pozwoli to na zwiększenie jakości opieki oraz będzie przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu opiekunów zastępczych.
4. Z uwagi na ograniczoną liczbę chętnych do prowadzenia rodzinnych form opieki   nad dzieckiem, należy rozwijać instytucjonalne formy opieki, przy czym powinny  być one dostosowane do obowiązujących przepisów oraz potrzeb powiatu. To z kolei wiąże się z zapewnieniem środków finansowych na funkcjonowanie placówek oraz doskonalenie zawodowe kadry zatrudnionej w placówkach. Uzasadnione jest tworzenie przede wszystkim placówek typu rodzinnego, które z uwagi na bardziej intymny    i rodzinny charakter, korzystniej wpływają na rozwój dzieci. Ponadto w tego typu placówkach możliwe jest umieszczenie także dzieci małych, poniżej 7 r. ż., co pozwala na zapewnienie opieki małym dzieciom w sytuacji, gdy brakuje rodzin zastępczych.
5. Konieczne jest zapewnienie środków na wsparcie i pomoc w procesie usamodzielnienia pełnoletnim wychowankom opuszczającym rodziny zastępcze i placówki opiekuńczo-wychowawcze. Bardzo ważnym elementem w procesie usamodzielnienia   jest zapewnienie mieszkania dla wychowanków opuszczających pieczę zastępczą.   W związku z tym Powiat Jaworski prowadzi mieszkanie chronione w Paszowicach,  oraz, od 2020 r., w budynku Domu Dziecka Kaczorowie. Istnieje potrzeba dalszego prowadzenia przez Powiat Jaworski mieszkań chronionych oraz podejmowanie    działań w celu utworzenia kolejnego, z uwzględnieniem wychowanków   z niepełnosprawnościami.
6. Należy rozwijać różnorakie formy pomocy dla rodziców dzieci przebywających    w pieczy zastępczej w celu umożliwienia im odzyskania władzy rodzicielskiej.
7. W przypadku, gdy powrót dzieci do rodzin naturalnych jest niemożliwy, należy podejmować kroki zmierzające do przysposobienia dzieci przez rodziny adopcyjne.
8. Rozwój systemu pieczy zastępczej powoduje konieczność zatrudnienia odpowiedniej kadry zawodowej. Doskonalenie umiejętności i kompetencji zawodowych osób pracujących z rodziną i dzieckiem jest zatem bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na jakość realizowanych zadań wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

II.   LIMIT   RODZIN   ZASTĘPCZYCH   ZAWODOWYCH

Zgodnie z artykułem 180 Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,  do zadań powiatu należy opracowanie i realizacja powiatowych programów dot. rozwoju pieczy zastępczej, zawierających m.in. limit rodzin zastępczych zawodowych.

Limit rodzin zastępczych zawodowych na lata 2021 - 2023 został określony   na podstawie wysokości środków zaplanowanych na finansowanie wynagrodzenia                                  dla zawodowych rodzin zastępczych w budżecie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie    w Jaworze na rok 2021 r. oraz danych dotyczących funkcjonowania rodzin zastępczych   na terenie Powiatu Jaworskiego.

Coroczny limit rodzin zastępczych zawodowych obejmuje następujące rodziny:

1. rodziny zastępcze zawodowe już istniejące, które już sprawują opiekę nad dziećmi,
2. rodziny zastępcze zawodowe ,,nowe”, w których planowane jest umieszczanie dzieci.

II. OPIS PROGRAMU.

1. Cele programu:

Cel główny:

Rozwój i doskonalenie systemu pieczy zastępczej na terenie Powiatu Jaworskiego.

Cele szczegółowe:

• Rozwój i doskonalenie systemu pieczy zastępczej nad dzieckiem przebywającym poza naturalnym środowiskiem rodzinnym.
• Umożliwienie dzieciom powrotu do rodziny naturalnej poprzez współpracę      z jednostkami samorządu terytorialnego oraz instytucjami pracującymi z rodziną     i dzieckiem.
• Umożliwienie dzieciom wychowywania się w rodzinie adopcyjnej.
• Integracja ze środowiskiem usamodzielnianych wychowanków pieczy zastępczej.
• Doskonalenie umiejętności i kompetencji zawodowych kadry zajmującej się pracą     z rodziną i dzieckiem.

Cel szczegółowy 1.

Rozwój i doskonalenie systemu pieczy zastępczej nad dzieckiem przebywającym poza naturalnym środowiskiem rodzinnym.

Sposób realizacji:

• Zapewnienie środków finansowych na świadczenia pieniężne dla rodzin zastępczych oraz dla usamodzielnianych wychowanków opuszczających pieczę zastępczą.
• Organizowanie szkoleń dla kandydatów na rodziny zastępcze oraz dla funkcjonujących rodzin zastępczych w celu zwiększenia kompetencji i umiejętności opiekuńczo-wychowawczych.
• Zapewnienie rodzinom zastępczym, ich podopiecznym oraz usamodzielnianym wychowankom pieczy zastępczej dostępu do specjalistycznej pomocy: psychologicznej, prawnej, diagnostyczno-terapeutycznej, rewalidacyjnej, rehabilitacyjnej, a także specjalistycznej lekarskiej.
• Prowadzenie superwizji dla kadr pieczy zastępczej, w tym dla rodzin zastępczych.
• Prowadzenie różnego rodzaju form terapii i socjoterapii dla podopiecznych pieczy zastępczej.
• Organizowanie wypoczynku wakacyjnego.
• Pozyskiwanie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.
• Budowanie pozytywnego wizerunku rodzinnej pieczy zastępczej w środowisku   i propagowanie idei rodzicielstwa zastępczego, np. poprzez artykuły w lokalnych mediach czy różnego rodzaju akcje promocyjne (plakaty, ulotki) oraz poprzez tworzenie warunków sprzyjających podejmowaniu decyzji o pełnieniu funkcji rodziny zastępczej.
• Prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych.
• Dostosowywanie funkcjonujących placówek do wymogów, wynikających    z obowiązujących przepisów.

1. Tworzenie małych placówek opiekuńczo-wychowawczych przeznaczonych    dla maksymalnie 14 dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem placówek typu rodzinnego.

Dzieciom, które nie mogą wychować się w rodzinie naturalnej należy zapewnić opiekę w pieczy zastępczej – rodzinnej lub instytucjonalnej. Najkorzystniejszym dla dziecka rozwiązaniem jest forma rodzinna, czyli rodzina zastępcza bądź rodzinny dom dziecka. Rodzinne formy opieki nad dzieckiem są najbardziej zbliżone do rodzinnego środowiska,   w jakim powinno wychowywać się dziecko. W rodzinie dziecko realizuje swoje podstawowe potrzeby, nie tylko fizjologiczne, ale także potrzebę bezpieczeństwa i przynależności, uczy  się prawidłowych postaw społecznych, pełnienia ról, wzajemnych relacji w rodzinie.

Aby rodziny zastępcze mogły prawidłowo wypełniać swoją funkcję, należy zapewnić im odpowiednią pomoc, nie tylko finansową, ale także w postaci wsparcia psychologicznego     i terapeutycznego. Pozwoli to na doskonalenie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych, nauczy właściwego podejścia opiekunów do dzieci z problemami emocjonalnymi,    wskaże możliwości wyjścia z sytuacji problemowych. Wsparcie psychologiczne jest ważne także dla samych rodziców zastępczych, gdyż pozwala przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu. Program zakłada także ułatwienie rodzinom zastępczym dostępu do lekarzy specjalistów, rehabilitacji.

Nie bez znaczenia jest także pomoc prawna dla rodzin zastępczych, zwłaszcza   w kwestii dochodów dziecka, np. renty rodzinnej czy alimentów.

Wszelkiego rodzaju szkolenia, zarówno dla istniejących rodzin zastępczych,   jak i kandydatów dla opiekunów zastępczych pozwolą na wzrost poziomu wiedzy i kwalifikacji w zakresie pieczy zastępczej.

Z analizy załączonych tabel, ilość tego typu rodzin jest niewystarczająca i obecnie   nie ma możliwości kierowania dzieci do pieczy rodzinnej w miejsce pieczy instytucjonalnej.  Należy podejmować działania, które przyczynią się do wzrostu liczby osób chętnych  do pełnienia funkcji opiekunów zastępczych. Można to osiągnąć m.in. poprzez budowanie pozytywnego wizerunku rodzinnej pieczy zastępczej w środowisku, np. poprzez artykuły  w lokalnych mediach czy różnego rodzaju akcje promocyjne (plakaty, ulotki) oraz poprzez tworzenie warunków sprzyjających podejmowaniu decyzji o pełnieniu funkcji rodziny zastępczej.

Należy się jednak liczyć z tym, że pomimo działań ukierunkowanych na tworzenie nowych rodzin zastępczych, nie zawsze można znaleźć odpowiednią rodzinę zastępczą dla dzieci pozbawionych należytej opieki w rodzinach naturalnych. Dlatego zadaniem powiatu  jest także prowadzenie placówek opiekuńczo – wychowawczych. Placówki mogą być prowadzone przez powiat, ale także przez organizacje pozarządowe, którym powiat zleci realizację takiego zadania. Ważne jest, aby placówki spełniały określone przepisami standardy – przez co rozumie się odpowiednio przygotowaną kadrę zawodową oraz właściwe wyposażenie.

• Umożliwienie dzieciom powrotu do rodziny naturalnej poprzez współpracę  z jednostkami samorządu terytorialnego oraz instytucjami pracującymi z rodziną i dzieckiem.

Sposób realizacji:

• Ustalanie sytuacji życiowej rodziców biologicznych w celu zbadania możliwości  powrotu dzieci pod ich opiekę.
• Udzielanie rodzicom pomocy psychologicznej i prawnej (grupa wsparcia, konsultacje  psychologiczne, prawne).
• Pomoc w uzyskaniu zatrudnienia oraz polepszenia warunków mieszkaniowych.
• Współpraca i instytucjami zajmującymi się udzielaniem pomocy i wsparcia  mieszkańcom Powiatu Jaworskiego (ośrodki pomocy społecznej, PUP, sąd rodzinny,      organizacje pozarządowe, itp.).

Program zakłada realizację tego celu poprzez pracę z rodziną w formie grupy wsparcia, pomoc psychologiczną, terapeutyczną, prawną, a także poprzez udzielanie pomocyw znalezieniu zatrudnienia i poprawy warunków mieszkaniowych. Ważnym elementem w tym zakresie jest współpraca z ośrodkami pomocy społecznej, kuratorami rodzinnymi oraz urzędem pracy. Powrót dzieci pod opiekę rodziców, którzy będą dawać gwarancję na prawidłowe pełnienie ról rodzicielskich, pozwoli na ich prawidłowe funkcjonowaniew społeczeństwie.

Nie bez znaczenia jest tu czynnik ekonomiczny. Większa liczba dzieci powracających pod opiekę rodziców biologicznych, przyczyni się do obniżenia kosztów finansowych ponoszonych przez powiat w zakresiezapewnienia dzieciom opieki i wychowania.

Cel szczegółowy 3.

Umożliwienie dzieciom wychowywania się w rodzinie adopcyjnej.

Sposób realizacji:

W przypadku stwierdzenia braku możliwości powrotu dziecka do rodzinybiologicznej, powinny zostać podjęte niezwłoczne działania w kierunku regulacjisytuacji prawnej dziecka (pozbawienie władzy rodzicielskiej rodziców, ustanowienie opiekuna prawnego dla dziecka). Następnym krokiem jest zgłoszenie dziecka do ośrodka adopcyjnegow celu poszukiwania rodziców gotowych do przysposobienia dziecka. Może tego dokonywać placówka opiekuńczo-wychowawcza lub organizator pieczy zastępczej. Sprawnie przeprowadzony proces adopcji pozwala na skrócenie pobytu dziecka w opiece zastępczeji daje dziecku możliwość wychowywania się w normalnej rodzinie.

Cel szczegółowy 4.   

Integracja ze środowiskiem usamodzielnianych wychowanków pieczy zastępczej.

Sposób realizacji:

• Udzielanie pomocy finansowej, w tym na kontynuowanie nauki, usamodzielnienie  i zagospodarowanie.
• Prowadzenie działań w zakresie aktywizacji zawodowej poprzez organizowanie bezpłatnych szkoleń i kursów w ramach realizowanych projektów, doradztwa zawodowego, organizowanie treningów kompetencji i umiejętności społecznych (także w formie wyjazdowej).
• Zapewnienie dostępu do specjalistycznej pomocy psychologicznej, terapeutycznej    i prawnej.
• Pomoc w uzyskaniu mieszkania dla wychowanków poprzez współpracę z samorządami (pomoc w przygotowaniu i składaniu wniosków, różnego rodzaju pisma).
• Prowadzenie mieszkań chronionych, w tym podjęcie działań w celu utworzenia mieszkania dla niepełnosprawnych wychowanków pieczy zastępczej.

Osoba pełnoletnia opuszczająca placówkę opiekuńczo – wychowawczą lub rodzinę zastępczą zostaje objęta pomocą, która ma na celu jej życiowe usamodzielnienie  i integrację ze środowiskiem. Odbywa się to poprzez udzielanie pomocy finansowej, ale także pomocy  w znalezieniu zatrudnienia i polepszenia warunków mieszkaniowych. Wielu usamodzielnianych wychowanków wymaga wsparcia w podniesieniu kwalifikacji zawodowych, co dałoby większe możliwości w znalezieniu zatrudnienia. Jednak nie wszyscy mogą to osiągnąć, głównie przez czynniki finansowe. Udzielanie pomocy w tym zakresie powinno odbywać się m.in. poprzez organizowanie bezpłatnych szkoleń, kursów, zajęć    z doradcą zawodowym, które dałyby możliwość zdobycia nowych umiejętności bądź nowego zawodu. Ważnym elementem w procesie usamodzielnienia wychowanków pieczy zastępczej jest umożliwienie uzyskania własnego mieszkania. Jest to bardzo trudne, zwłaszcza,  że potrzeby w tym zakresie są bardzo duże. Niejednokrotnie, po opuszczeniu rodziny zastępczej lub placówki, wychowanek nie może powrócić do miejsca zamieszkania przed umieszczeniem w pieczy zastępczej. Uzyskanie lokalu mieszkalnego z zasobów gmin jest bardzo trudne,  gdyż gminy, zwłaszcza wiejskie, nie posiadają wystarczającej liczby lokali komunalnych. Dlatego konieczne jest prowadzenie i utworzenie kolejnych mieszkań chronionych, w których osoby usamodzielniane mogłyby zamieszkać do czasu uzyskania własnego mieszkania. Usamodzielniani wychowankowie, korzystający z mieszkania chronionego, poza tym, że  mają zapewnione schronienie, uczą się także gospodarowania środkami finansowymi, samodzielności i współżycia w grupie sąsiedzkiej. Ważnym aspektem w kwestii mieszkań chronionych jest podjęcie działań zmierzających do pozyskania środków na utworzenie kolejnego mieszkania, które będzie przede wszystkim przeznaczone dla niepełnosprawnych wychowanków pieczy zastępczej. W takim mieszkaniu wychowanek będzie uczył się samodzielności, przy wsparciu wykwalifikowanej kadry (pracownika socjalnego, psychologa, prawnika).

Cel szczegółowy 5.   

Doskonalenie umiejętności i kompetencji zawodowych kadry zajmującej się pracą z rodziną i dzieckiem.

Sposób realizacji:      organizowanie szkoleń, różnego rodzaju spotkań roboczych, zespołów, wymiana informacji, itp.

2. Odbiorcy programu:

• Dzieci i młodzież wymagająca zapewnienia opieki w formach pieczy zastępczej.
• Rodziny zastępcze, kandydaci na rodziny zastępcze i pomocowe oraz kandydaci   do prowadzenia rodzinnych domów dziecka.
• Usamodzielniani wychowankowie rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo– wychowawczych.
• Rodziny mające trudności w wypełnianiu swoich podstawowych funkcji, w tym rodzice biologiczni dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej.
• Pracownicy jednostek powiatowych realizujących zadania z zakresu pieczy zastępczej.

3. Realizator:

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Jaworze jako Organizator pieczy zastępczej na terenie Powiatu Jaworskiego.

4. Partnerzy:

• Samorządy lokalne.
• Ośrodki pomocy społecznej.
• Jednostki samorządowe: szkoły, policja, PUP.
• Sąd i kuratorzy.
• Organizacje pozarządowe.
• Parafie i Kościoły.
• Lokalne media.

5. Oczekiwane efekty:

• Zabezpieczenie miejsc dla dzieci i młodzieży z terenu Powiatu Jaworskiego wymagających zapewnienia opieki w formach pieczy zastępczej, zwłaszcza w formach rodzinnych.
• Zwiększenie liczby rodzin zastępczych, przede wszystkim niezawodowych i zawodowych.
• Wzrost poziomu wiedzy i umiejętności opiekuńczo – wychowawczych rodzin; samodzielne rozwiązywanie problemów.
• Zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa i stabilizacji dzieci i młodzieży.
• Odbudowanie więzi rodzinnych; wzrost poczucia odpowiedzialności rodziców za własne dzieci.
• Życiowe usamodzielnienie i integracja ze środowiskiem usamodzielnianych wychowanków pieczy zastępczej.
• Zwiększenie liczby dzieci powracających do rodzin naturalnych.
• Stopniowe zmniejszanie liczby dzieci przebywających w placówkach  opiekuńczo – wychowawczych.
• Dostosowanie placówek opiekuńczo – wychowawczych do obowiązujących przepisów.
• Wzrost jakości opieki i wychowania w rodzinach zastępczych oraz w placówkach opiekuńczo - wychowawczych.
• Przełamanie negatywnych stereotypów na temat rodzinnej opieki zastępczej.
• Obniżenie kosztów opieki i wychowania dzieci i młodzieży.
• Uwrażliwienia lokalnej społeczności na problemy rodzin i dzieci.

6. Źródła finansowania:

• Budżet powiatu.
• Środki Europejskiego Funduszu Społecznego.
• Środki z budżetu państwa na zadania celowe i zlecone.
• Środki pochodzące z projektów konkursowych.
• Pozyskiwanie środków od organizacji pozarządowych.
• Sponsorzy.

7. Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej  (t .j. Dz. U. z 2020 r. poz. 821 z pózn. zm.).

8. Ewaluacja i ocena.

Ewaluacja Programu będzie obejmować skuteczność podejmowanych działań. Ocena dokonywana będzie w oparciu o analizę zebranych informacji na podstawie:

• analizy własnej dokumentacji,
• informacji uzyskanych od bezpośrednio zainteresowanych osób, np. rozmowy z rodzinami zastępczymi, dziećmi umieszczonymi w pieczy zastępczej, pracownikami, usamodzielnianymi wychowankami, itp.
• danych pozyskanych od współpracujących instytucji pomocowych, np. sądu, placówek opiekuńczo – wychowawczych, ośrodków pomocy społecznej, szkół, itp.

Ocena Programu zostanie sporządzona przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Jaworze i przedłożona Radzie Powiatu w corocznym sprawozdaniu z działalności jednostki.